Blockchain (Blok Zinciri) teknolojisi, merkeziyetsiz, dağıtık ve değişmez bir dijital defter sistemidir. İşlemlerin güvenli, şeffaf ve denetlenebilir bir şekilde kaydedilmesini sağlayan bir veri tabanı türüdür. Her blok, kriptografik yöntemlerle bir önceki bloğa bağlanarak bir zincir oluşturur.
Blockchain teknolojisi, temel olarak üç ana bileşenin birleşimiyle işler: bloklar, zincir ve dağıtık ağ.
Her "blok", bir dizi işlem verisini içerir. Bu bloklar, aşağıdaki gibi bilgileri barındırır:
Bloklar, kriptografik hash'ler aracılığıyla kronolojik olarak birbirine bağlanır. Her yeni blok, kendisinden hemen önceki bloğun hash'ini içerir. Bu bağlantı, blockchain'in değişmezliğini sağlar: bir bloktaki herhangi bir veriyi değiştirmek, o bloğun hash'ini de değiştirir ve bu da zincirdeki sonraki tüm blokları geçersiz kılar. Böyle bir değişikliği yapmak, ağın büyük çoğunluğunun onayını gerektireceğinden son derece zordur.
Blockchain, tek bir merkezi sunucu veya veritabanı yerine, ağdaki binlerce bilgisayarda (düğümler veya node'lar) eş zamanlı olarak tutulur. Her düğüm, blockchain'in tam bir kopyasına sahiptir. Yeni bir işlem gerçekleştiğinde, ağdaki tüm düğümlere yayınlanır ve belirli bir "konsensüs mekanizması" (örneğin Proof of Work veya Proof of Stake) ile doğrulanır. Doğrulandıktan sonra, yeni bir blok oluşturulur ve zincire eklenir, ardından tüm düğümlerdeki kopyalar güncellenir.
Blockchain'in güvenliği, güçlü kriptografik yöntemlerle sağlanır. Özellikle hash fonksiyonları ve dijital imzalar kullanılır. Hash fonksiyonları, veriyi benzersiz ve sabit boyutlu bir karaktere dönüştürürken, dijital imzalar işlemlerin gerçekliğini ve bütünlüğünü doğrular.
Blockchain'i diğer veritabanı teknolojilerinden ayıran temel özellikler şunlardır:
Blockchain, tek bir otorite veya sunucu tarafından kontrol edilmez. Ağ, tüm katılımcılar tarafından yönetilir ve kararlar dağıtık bir yapıya sahiptir. Bu, tek bir hata noktasının olmamasını sağlar.
Zincire eklenen bir bloktaki veriler, pratik olarak değiştirilemez veya silinemez. Bu özellik, işlemlerin kalıcı ve güvenilir bir kaydını oluşturur.
Ağdaki tüm katılımcılar (düğümler), blockchain'deki tüm işlemleri görebilir. Bu, tam bir şeffaflık ve denetlenebilirlik sağlar, ancak kullanıcıların kimlikleri genellikle takma adlarla (anonim adreslerle) gizlenir.
Kriptografik yöntemler ve dağıtık yapı sayesinde yüksek güvenlik sağlar. Bir saldırganın verileri değiştirebilmesi için ağın büyük çoğunluğunun kontrolünü ele geçirmesi gerekir ki bu da oldukça zordur.
Katılımcıların birbirlerine güvenmesine gerek kalmaz, çünkü sistemin kendisi algoritmalar ve kriptografi aracılığıyla güvenliği sağlar.
Blockchain teknolojisi, kripto paralarla tanınmış olsa da, potansiyel kullanım alanları oldukça geniştir: