Güneş Sistemi Gezegenlerinin Özellikleri

Güneş sistemi, merkezi yıldızımız Güneş ve onun çekim alanında dönen sekiz gezegen, beş cüce gezegen, uydular, asteroitler, kuyruklu yıldızlar ve diğer küçük gök cisimlerinden oluşur. İşte sekiz gezegenin temel özellikleri:

Merkür

Genel Özellikler

Merkür, Güneş'e en yakın ve aynı zamanda Güneş Sistemi'ndeki en küçük gezegendir. Yavaş dönme süresi ve hızlı yörünge süresi nedeniyle, bir Merkür günü bir Merkür yılının yaklaşık iki katı uzunluğa sahiptir.

Atmosfer

Gezegen, gerçek bir atmosfere sahip olmayıp çok ince bir egzosferden oluşur. Bu durum, meteoroidlerin Merkür'ün yüzeyine kolayca ulaşmasına yol açar.

Yüzey

Merkür'ün yüzeyi Ay'a benzer şekilde kraterlerle kaplıdır; ayrıca volkanik aktiviteye dair kanıtlar da mevcuttur. Güneş'e bakan yüzeyi aşırı sıcaklıklara (430°C'ye kadar) ulaşırken, gölgede kalan yüzeyi ise aşırı soğuktur (-180°C'ye kadar düşebilir).

Uydular ve Halkalar

Merkür'ün hiçbir doğal uydusu veya halka sistemi bulunmamaktadır.

Öne Çıkan Bilgiler

Güneş'e olan yakınlığı nedeniyle Merkür'ü gözlemlemek oldukça zordur. Gezegenin demir çekirdeği, kendi boyutuna göre oldukça büyüktür.

Venüs

Genel Özellikler

Venüs, Güneş'e ikinci en yakın gezegendir ve boyut ile kütle bakımından Dünya'ya oldukça benzer olduğu için "Dünya'nın ikizi" olarak adlandırılır. Diğer gezegenlerin çoğunun aksine, Güneş etrafında saat yönünde, yani geriye doğru bir dönüş sergiler.

Atmosfer

Venüs, %96'sı karbondioksitten (CO2) oluşan son derece yoğun bir atmosfere sahiptir. Kalın bulutları sülfürik asitten oluşur ve Güneş ışığını etkili bir şekilde yansıtarak Venüs'ü gökyüzündeki en parlak cisimlerden biri haline getirir. Yoğun sera etkisi sonucunda yüzey sıcaklığı 462°C'ye ulaşarak Güneş Sistemi'ndeki en sıcak gezegen olma özelliğini taşır.

Yüzey

Venüs'ün yüzeyi volkanik ovalar ile Ishtar Terra ve Aphrodite Terra gibi iki büyük "kıta" benzeri yükselti içerir. Yüzeyde aktif volkanizma olduğuna dair kanıtlar da bulunmaktadır.

Uydular ve Halkalar

Venüs'ün hiçbir doğal uydusu veya halka sistemi yoktur.

Öne Çıkan Bilgiler

Gezegenin atmosferik basıncı, Dünya'daki deniz seviyesinin 92 katına eşittir.

Dünya

Genel Özellikler

Dünya, Güneş'e üçüncü en yakın gezegen olup, yaşamı barındırdığı bilinen tek gök cismidir. Kendi ekseni etrafındaki dönüşünü 24 saatte tamamlarken, Güneş etrafındaki yörünge süresi yaklaşık 365,25 gündür.

Atmosfer

Dünya, büyük ölçüde azot (%78) ve oksijen (%21) ile diğer gazlardan oluşan, yaşamı destekleyen bir atmosfere sahiptir. Ozon tabakası ise gezegeni zararlı ultraviyole radyasyondan korur.

Yüzey

Yüzeyinin yaklaşık %71'i su ile kaplı olan Dünya, bu özelliğiyle "Mavi Gezegen" olarak anılır. Tektonik levhalar sayesinde sürekli jeolojik aktiviteye; depremler, volkanlar ve dağ oluşumu gibi olaylara ev sahipliği yapar.

Uydular ve Halkalar

Dünya'nın tek bir doğal uydusu (Ay) vardır ve herhangi bir halka sistemi bulunmamaktadır.

Öne Çıkan Bilgiler

Sıvı suyun yüzeyde bulunabildiği tek gezegen Dünya'dır. Ayrıca, manyetik alanı Güneş rüzgarlarından ve kozmik ışınlardan korunma sağlar.

Mars

Genel Özellikler

Güneş'e dördüncü en yakın gezegen olan Mars, yüzeyindeki demir oksitten dolayı aldığı kızıl rengiyle "Kızıl Gezegen" olarak bilinir. Dönme ekseni eğikliği ve dönme süresi Dünya'ya benzerlik gösterdiğinden, Mars'ta da mevsimler yaşanır.

Atmosfer

Mars, %95'i karbondioksitten (CO2) oluşan çok ince bir atmosfere sahiptir. Atmosfer basıncı, Dünya'daki deniz seviyesinin %1'inden daha düşüktür.

Yüzey

Mars'ın kutuplarında su ve karbondioksit buzullarından oluşan buzullar bulunur. Yüzeyi, Valles Marineris gibi büyük kanyonlar, Olympus Mons gibi devasa volkanlar ve kraterlerle kaplıdır. Gezegenin geçmişte sıvı suya sahip olduğuna dair güçlü kanıtlar da mevcuttur.

Uydular ve Halkalar

Mars'ın Phobos ve Deimos adında iki küçük, düzensiz şekilli uydusu vardır; ancak bir halka sistemine sahip değildir.

Öne Çıkan Bilgiler

Mars, Güneş Sistemi'ndeki en büyük volkan olan Olympus Mons'a ev sahipliği yapar. Yaşam izlerini aramak amacıyla yoğun bir şekilde keşfedilen bir gezegendir.

Jüpiter

Genel Özellikler

Jüpiter, Güneş Sistemi'ndeki en büyük gezegen olup, tüm diğer gezegenlerin toplam kütlesinin 2,5 katından daha ağırdır. Çoğunlukla hidrojen ve helyumdan oluşan dev bir gaz gezegenidir.

Atmosfer

Jüpiter'in atmosferi, şeritler halinde görünen bulut bantları ve devasa fırtına sistemleriyle karakterize edilir. Bu sistemlerden en bilineni, Dünya'dan daha büyük ve yüzlerce yıldır süren "Büyük Kırmızı Leke"dir.

Yüzey

Jüpiter'in katı bir yüzeyi yoktur; atmosferi giderek yoğunlaşarak sıvı hidrojene dönüşür ve muhtemelen merkezinde küçük bir katı çekirdek bulunur.

Uydular ve Halkalar

Jüpiter, Güneş Sistemi'ndeki en fazla uyduya sahip gezegenlerden biridir (95'ten fazla doğrulanmış uydu). En büyük dört uydusu, Galileo uyduları olarak bilinen Io (volkanik olarak aktif), Europa (yüzeyinin altında sıvı okyanus olduğu düşünülüyor), Ganymede (Güneş Sistemi'nin en büyük uydusu) ve Callisto'dur. Gezegenin zayıf ve ince bir halka sistemi de mevcuttur.

Öne Çıkan Bilgiler

Jüpiter çok güçlü bir manyetik alana sahiptir ve kendi etrafındaki dönüşü en hızlı olan gezegendir; bu dönüş yaklaşık 10 saat sürer.

Satürn

Genel Özellikler

Satürn, Güneş Sistemi'ndeki ikinci en büyük gezegen olup, muhteşem halka sistemiyle ünlüdür. Jüpiter gibi o da çoğunlukla hidrojen ve helyumdan oluşan bir gaz devidir. Yoğunluğu sudan daha az olduğu için, eğer uygun büyüklükte bir küvet olsaydı suyun üzerinde yüzerdi.

Atmosfer

Satürn'ün atmosferi, Jüpiter'e benzer bantlı bulut yapılarına sahiptir ancak bunlar daha soluktur. Atmosferinde güçlü rüzgarlar ve fırtınalar gözlemlenir.

Yüzey

Satürn'ün katı bir yüzeyi yoktur; atmosferi gezegenin merkezine doğru kademeli olarak sıvıya dönüşür.

Uydular ve Halkalar

Satürn'ün 83'ten fazla doğrulanmış uydusu vardır. En büyük uydusu Titan, yoğun bir atmosfere ve yüzeyinde sıvı metan göllerine sahip bilinen tek uydudur. Gezegenin en belirgin özelliği ise binlerce küçük buz ve kaya parçasından oluşan çarpıcı halka sistemidir.

Öne Çıkan Bilgiler

Satürn, Güneş Sistemi'nin en estetik gezegeni olarak kabul edilir. Halkaları birkaç yüz bin kilometre genişliğinde olmasına rağmen, kalınlıkları ortalama sadece 20 metredir.

Uranüs

Genel Özellikler

Uranüs, Güneş Sistemi'ndeki üçüncü en büyük gezegen ve bir "buz devidir." Atmosferindeki metan gazı nedeniyle mavimsi-yeşil bir renge sahiptir. Eksen eğikliği yaklaşık 98 derece olduğu için neredeyse yan yatmış bir şekilde kendi etrafında döner.

Atmosfer

Uranüs'ün atmosferi büyük ölçüde hidrojen, helyum ve metandan oluşur. Jüpiter ve Satürn'e göre daha az belirgin bir bulut yapısına sahip olmasına rağmen, gezegende zayıf fırtınalar gözlemlenmiştir.

Yüzey

Uranüs'ün katı bir yüzeyi yoktur; buzlu bir mantoya ve kaya-buz çekirdeğine sahip olduğu düşünülmektedir.

Uydular ve Halkalar

Uranüs'ün 27 bilinen uydusu vardır; en büyükleri Miranda, Ariel, Umbriel, Titania ve Oberon'dur. Gezegen ayrıca koyu renkli ve ince halka sistemlerine sahiptir.

Öne Çıkan Bilgiler

Uranüs, Güneş Sistemi'ndeki en soğuk gezegenlerden biridir ve sıcaklığı -224°C'ye kadar düşebilir. Eksen eğikliği nedeniyle kutup bölgeleri yıllarca Güneş ışığına maruz kalır veya uzun süre karanlıkta kalır.

Neptün

Genel Özellikler

Neptün, Güneş'e en uzak sekizinci gezegen ve bir "buz devidir." Uranüs'e benzer şekilde, atmosferindeki metan nedeniyle koyu mavi bir renge sahiptir.

Atmosfer

Neptün'ün atmosferi hidrojen, helyum ve metandan oluşur. Güneş Sistemi'ndeki en güçlü rüzgarlara (2.100 km/s'ye kadar) ev sahipliği yapar. Gezegen üzerinde, özellikle "Büyük Kara Leke" adı verilen geçici fırtınalar gözlemlenmiştir.

Yüzey

Neptün'ün katı bir yüzeyi yoktur; buzlu bir mantoya ve kaya-buz çekirdeğine sahip olduğu düşünülmektedir.

Uydular ve Halkalar

Neptün'ün 14 bilinen uydusu bulunmaktadır. En büyük uydusu Triton, Güneş Sistemi'ndeki en soğuk cisimlerden biri olup geriye doğru yörüngede döner. Gezegen ayrıca zayıf ve ince bir halka sistemine sahiptir.

Öne Çıkan Bilgiler

Neptün, Güneş Sistemi'ndeki en yavaş yörünge süresine sahiptir; bir Neptün yılı yaklaşık 165 Dünya yılına denk gelir. Uranüs ile birlikte "buz devleri" kategorisinde yer alır; bileşimleri gaz devlerinden daha fazla buz içerir.